Thiếu máu ở ᶀệꝴh nhân ünġ ṭẖư – nguyên nhân và giải pháp

Một bài viết phân tích đầy đủ nguyên nhân và giải pháp cho tình trạng thiếu máu ở ᶀệꝴh nhân ünġ ṭẖư. Đây là bài viết chung cho tất cả các ᶀệꝴh ünġ ṭẖư, không chỉ ünġ ṭẖư tuyến giáp. Vì vậy, các bạn có thể tham khảo vì ᶀệꝴh nhân k giáp thường chỉ phải ᵭiều ṯrị Ⅼevօṭẖyrօxin (ít tác dụng phụ và ít bị thiếu máu) chứ không phải là ᵭiều ṯrị hóa trị và xạ trị khác.

Trước hết, cần hiểu quá trình tạo máu nôm na là như chúng ta sản xuất lúa gạo. Máu thường được tạo ra ở tủy xương, như là lúa trên những cánh đồng mà chúng ta thường thấy. Nguyên nhân thiếu máu, vì thế có thể chia ra 3 nhóm chính:

1.     Thiếu máu ở ᶀệꝴh nhân ünġ ṭẖư do thiếu nguyên liệu:

• Đồng ruộng thiếu nước, thiếu phân bón thì không thể cho lúa tốt. Cơ thể thiếu dinh dưỡng thì cũng không thể sản xuất máu dồi dào. Trường hợp này, chúng ta cần cung cấp nguyên liệu tức là các chất dinh dưỡng như đường, đạm, mỡ, các vitamin (như B12, acid folic), các chất khoáng (như sắt) theo nguyên tắc thiếu gì bù nấy. (Chú ý: B12 là 1 loại vitamin được cho là không tốt cho ᶀệꝴh ünġ ṭẖư – cần đánh giá lợi hại khi dùng vitamin này trong trường hợp thiếu máu).
• Vì thế, vai trò của ăn uống là khá quan trọng vì hoá trị, xạ trị hay làm chán ăn, buồn nôn và ói, thay đổi vị giác ảnh hưởng tới đường ăn uống.

• Ăn uống ít và/hoặc không cân bằng dinh dưỡng thì sẽ làm giảm các chất vào cơ thể, góp phần gây thiếu máu. Trường hợp này ᶀệꝴh nhân cần được tăng cường dinh dưỡng theo nguyên tắc “thiếu gì bù nấy”; tốt nhất là thảo luận với bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng để xác định đúng thiếu cái gì rồi hẵng bù.
• Tuy nhiên, cần lưu ý rằng thiếu chất vì hoá trị hiếm khi gây thiếu máu nặng nề đến mức nguy hiểm tính mạng mà phải ngưng hoá trị.

2.     Thiếu máu ở ᶀệꝴh nhân ünġ ṭẖư do tủy xương bị ức chế tạm thời:

• Đồng ruộng bị chiến tranh tàn phá thì không thể sản xuất tiếp. Tủy xương bị ức chế do hóa trị thì cũng không thể tiếp tục tạo máu. Khi đó, cho thêm chất dinh dưỡng không giúp cải thiện tình hình, thậm chí gây mệt nếu “bón phân dư thừa” làm cơ thể không chịu nổi. Thiếu “ruộng đồng sản xuất” có thể làm thiếu máu trầm trọng bắt buộc nghỉ hoặc giảm liều hóa trị.
• Chiến đấu với ünġ ṭẖư là cuộc chiến trường kỳ với chính mình. Vì thế, nếu chiến tranh quá ác liệt thì phải “đình chiến” một thời gian để phục hồi sức lực mới chiến tiếp được.
• Cần lưu ý thêm là có một số tình huống việc duy trì lịch/liều hóa trị (chiến tranh gay gắt) là có ích hơn trên tổng thể; khi đó bác sĩ sẽ đề nghị truyền máu và/hoặc chích ṭhüốc kích thích tạo máu phù hợp. Đó có thể là những tình huống hóa trị trước ṁổ (để đảm bảo triệt phá kẖối ü bằng phác đồ mạnh trước khi cắt bỏ giúp chữa lành) hoặc trong ünġ ṭẖư máu (vì thiếu máu ở ᶀệꝴh nhân ünġ ṭẖư ở đây là do tế bào “dòng” ünġ ṭẖư gây ra nên hóa trị là cách hiệu quả để cải thiện thiếu máu).

• Ngoài ra, nhiễm trùng đi kèm, các ᶀệꝴh viêm mạn tính, suy gan, suy thận, ᶀệꝴh tuyến giáp, hoặc các ṭhüốc dùng kèm khác (không phải hóa trị),…cũng có thể góp phần gây thiếu máu và rất cần các bác sĩ đánh giá cụ thể nguyên do để ᵭiều ṯrị thích hợp.
• Như vậy, không có thực phẩm nào có tác dụng đủ mạnh để hồi phục tủy xương trong những tình huống này mà phải phối hợp ᵭiều ṯrị bằng các phương thức đặc hiệu và/hoặc truyền máu, chữa suy giảm chức năng cơ quan (nếu có).
• Việc khuyên ᶀệꝴh nhân đại trà “Ăn thịt bò đi!”, “Uống thực phẩm chức năng đi!” sẽ vô tình làm mất cơ hội gặp bác sĩ cùng đánh giá tìm nguyên nhân, gián tiếp dẫn tới việc thiếu máu trường kỳ. Thực phẩm chức năng được quảng cáo nhiều và đại trà, nhưng thực tế không có giá trị gì giúp cải thiện thiếu máu.

3.     Thiếu máu ở ᶀệꝴh nhân ünġ ṭẖư do mất máu:

• Đồng ruộng cung cấp lúa gạo bình thường nhưng thị trường vẫn có thể thiếu gạo vì tăng nhu cầu dùng gạo.
• Trong y khoa, nhiều tình huống gây mất máu liên tục (chảy máu tiêu hóa, chảy máu từ kẖối ü…) có thể gây thiếu máu. Khi đó, bác sĩ sẽ cân nhắc truyền máu nếu mất máu nặng, đồng thời xác định nguyên nhân để cầm máu bằng các thủ thuật hoặc ṭhüốc thích hợp.

• Việc tăng cường dinh dưỡng qua đường ăn uống gián tiếp giúp quá trình hồi phục.

• Tóm lại, việc thiếu máu ở ᶀệꝴh nhân ünġ ṭẖư cũng như việc thiếu gạo trên thị trường. Ḇệꝴh nhân cần phối hợp với bác sĩ của mình để tìm đúng nguyên nhân để ᵭiều ṯrị thích hợp. Phải có sự phối hợp tốt thì việc ăn uống mới thực sự giúp ích cho việc cải thiện thiếu máu.
• Việc ngưng/giảm liều hoá trị và các ᵭiều ṯrị đặc hiệu phụ thuộc vào bác sĩ chuyên khoa và ᶀệꝴh nhân/người thân KHÔNG NÊN tự đi tìm hiểu lung tung từ những người không chuyên môn, dễ bị sa vào các hầm bẫy bán sản phẩm kém chất lượng.

• Nguồn: Y học cộng đồng.
• Tham khảo biện pháp cải thiện thiếu máu ở ᶀệꝴh nhân ünġ ṭẖư do thiếu sắt.

Tư vấn ᶀệꝴh ünġ ṭẖư tuyến giáp và các vấn đề thiếu máu sau ṁổ tuyến giáp