Thiếu canxi ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nguyên nhân là gì?

Thiếu canxi ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ còn được gọi là hạ canxi máu trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Hạ canxi máu là một bất thường được quan sát thấy trong xét nghiệm cũng như trong thực tế khám ᶀệꝴh. Nó diễn ra với tần suất tương đối, đặc biệt là ở ᶀệꝴh nhân nhi sơ sinh. Hạ canxi máu biểu hiện qua kết quả xét nghiệm thường không có triệu chứng.

Ở trẻ sơ sinh, thiếu canxi được định nghĩa là tổng nồng độ canxi trong huyết thanh dưới 2,1 mmol / L (8,5 mg / dL).

Ở trẻ đủ tháng, thiếu canxi máu được định nghĩa là tổng nồng độ canxi huyết thanh dưới 2 mmol / L (8 mg / dL)

Ở trẻ non tháng, thiếu canxi máu được định nghĩa là tổng nồng độ canxi trong huyết thanh dưới 1,75 mmol / L (7 mg / dL)

Canxi là khoáng chất nhiều nhất trong cơ thể. 99% canxi được lưu trữ trong xương và 1% trong huyết thanh. Các yếu tố giúp điều chỉnh cân bằng nội môi canxi và duy trì canxi huyết thanh gồm:

• ẖorⅿoꝴe tuyến cận giáp,

• vitamin D,

• chức năng gan và thận,

• nồng độ phosphate và magiê huyết thanh.

Canxi huyết thanh có mặt ở hai dạng: dạng tự do (ion hóa) và dạng liên kết.

Nồng độ canxi trong huyết thanh rất quan trọng đối với nhiều chức năng sinh học, bao gồm:

• Hệ thống truyền tin 

Thai nhi cần khoảng 30gm canxi để khoáng hóa bộ xương và duy trì các quá trình sinh lý bình thường. Trẻ sơ sinh đòi hỏi nhiều hơn lượng canxi này trong vài tháng đầu đời từ sữa mẹ. Phần lớn canxi truyền đến thai nhi trong tam cá nguyệt thứ ba có nguồn gốc từ sự hấp thụ đường ruột của mẹ. Nồng độ canxi trong huyết thanh tăng gấp đôi hoặc gấp ba. Và nồng độ canxi luôn duy trì ở mức cao trong thai kỳ mặc dù mức ẖorⅿoꝴe tuyến cận giáp giảm.

Người mẹ mất trung bình 210 mg canxi mỗi ngày trong thời kỳ cho con bú. Không giống như khi mang thai, giai đoạn cho con bú bộ xương của mẹ bị khử khoáng tạm thời để đáp ứng nhu cầu canxi của trẻ. Tuy nhiên, những mất mát mật độ xương được bù đắp đáng kể trong vòng mười hai tháng cai sữa.

Biểu hiện của thiếu canxi ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là sự khó chịu của hệ thần kinh trung ương và khả năng co bóp cơ kém. Nồng độ canxi thấp làm giảm ngưỡng kích thích của tế bào thần kinh. Điều này khiên chúng có phản ứng lặp đi lắp lại với một kích thích duy nhất. Do sự kích thích tế bào thần kinh xảy ra ở các giây thần kinh cảm giác và vận động, hạ canxi máu tạo ra một loạt các hiệu ứng ngoại biên và thần kinh trung ương. Bao gồm:

• Dị cảm

Thiếu canxi cản trở sự giải phóng acetylcholine tại các điểm nối cơ thần kinh. Dẫn đến tính dễ bị kích thích của cơ bắp bị hạn chế, từ đó ức chế sự co cơ. Tuy nhiên, sự gia tăng tính dễ bị kích thích thần kinh sẽ ghi đè lên quá trình ức chế sự co cơ. Chức năng tim cũng có thể bị suy yếu do khả năng co bóp của cơ kém. Điều này có thể giải thích tại sao trẻ nhỏ thiếu canxi thường hay quấy khóc, ra mô hôi nhiều khi ngủ.

Thiếu canxi máu ở trẻ sơ sinh sớm xảy ra trong vòng 48-72h sau sinh. Thường gặp ở các trẻ sinh non, nhẹ cân, trẻ khi sinh bị ngạt, hoặc em bé của mẹ bị tiểu đường hoặc trầm cảm khi mang thai. Các cơ chế gây hạ canxi máu như sau:

Các cơ chế có thể bao gồm:

– bổ sung dinh dưỡng không đầy đủ,

– giảm đáp ứng của ẖorⅿoꝴe tuyến cận giáp với vitamin D,

– tăng mức ẖorⅿoꝴe calcitonin,

– tăng mất nước tiểu và giảm glucose máu dẫn đến giảm tổng lượng canxi.

– tăng sản xuất calcitonin,

– tăng tải phosphate nội sinh do dị hóa mô,

– suy thận,

– nhiễm toan chuyển hóa và ᵭiều ṯrị bằng liệu pháp kiềm đều có thể góp phần gây hạ canxi máu.

Mức độ hạ canxi máu có liên quan đến mức độ nghiêm trọng của ᶀệꝴh tiểu đường ở người mẹ. Sự suy giảm magiê ở những bà mẹ bị đái tháo đường gây ra tình trạng hạ đường huyết ở thai nhi. Đồng thời gây ra chứng suy tuyến cận giáp chức năng và hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh. Ngoài ra, trẻ sơ sinh của bà mẹ bị tiểu đường có canxi huyết thanh cao hơn trong tử cung. Và điều này cũng có thể ức chế tuyến cận giáp. Tỷ lệ biến chứng bẩm sinh cao do macrosomia và khó sinh và trong một số trường hợp. Tỷ lệ sinh non cao hơn ở các bà mẹ mắc ᶀệꝴh tiểu đường là yếu tố góp phần gây hạ canxi máu.

Trẻ sơ sinh bị hạn chế tăng trưởng trong tử cung có thể bị hạ canxi máu do giảm canxi qua đường máu. Ngoài ra, sự bồi tụ giảm xảy ra nếu bé bị sinh non hoặc bị ngạt chu sinh do hậu quả của nhau thai.

Điều này xảy ra 3 – 7 ngày sau khi sinh, mặc dù đôi khi nó được nhìn thấy muộn như 6 tuần tuổi. Sau đây là một số nguyên nhân quan trọng gây hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh muộn:

Điều này thường thấy nhất ở các nước đang phát triển. Vấn đề xảy ra khi trẻ sơ sinh được nuôi bằng sữa công thức giàu phốt phát hoặc sữa bò. Sữa bò nguyên chất có tải lượng phosphate gấp 7 lần sữa mẹ.  (956 so với 140 mg / L trong sữa mẹ). Điều này có thể gây hạ canxi máu có triệu chứng ở trẻ sơ sinh

Khi xem xét hồ sơ y tế của 78 trẻ sơ sinh bị hạ canxi máu, thường có dấu hiệu của sự thiếu hụt hoặc thiếu vitamin D. Trẻ sơ sinh đáp ứng tốt với một hoặc nhiều điều sau đây: bổ sung canxi, ẖorⅿoꝴe calcitriol, phốt pho thấp (PM 60/40) và magiê trong một khoảng thời gian giới hạn.

Hội chứng DiGeorge là rối loạn suy giảm miễn dịch quan trọng nhất cần lưu ý có liên quan đến hạ canxi máu. Suy tuyến cận giáp cũng gây hạ canxi máu;

• Thiếu magiê (thường thoáng qua)

• Suy tuyến cận giáp thoáng qua ở trẻ sơ sinh

• Suy tuyến cận giáp do các nguyên nhân khác

• Suy tuyến cận giáp của mẹ

• Truyền máu hoặc truyền natri bicarbonate (kiềm)

• Quang trị liệu cho chứng tăng bilirubin máu